دماو ره‌وتێوی په‌دیدارشناسانه‌ی، دماو ژیوایێوی ئۆدیسه‌وار په‌یلوای فکریم ئه‌پیجۆره‌ن: ێینسانه‌ن که دلێنه (ماهیت) و کێبیه‌و (هویت) وێش وه‌ش مه‌که‌رۆ و مه‌عنا مه‌ده‌و بو ژیوایش به پاو ته‌جرۆبه، عه‌قڵ و ئێحساسیش. جه دنیای مۆدێڕنه‌نه کێبیه‌یی فره‌ته‌ر چانه‌یه که پێوه‌نش به زوان، ره‌گه‌ز، تخم، مه‌کان یامکه‌تێ دینیوه بۆ هۆرچنیه‌یی یا ئێنتێخابه‌ن. چوون پێسه‌و سارتری ماچۆ: "ئینسان مه‌حکووم به ئازادین". به‌ڵام به وه‌رچه‌م دارای ئی په‌یلوایچه زوان کوله‌کێ گه‌وره‌و کێبیه‌ین. یامکه‌تێ پێسه‌و هایدگێری واته‌نش: "زوان یانه‌و بیه‌ین". جه سه‌رچه‌مه‌نه هیچ زوانێو نسبه‌ت به زوانێوته‌ر چه‌نه‌ئاما و سه‌رده‌س یامکه‌تێ زه‌بوون و چیرده‌س نیه‌ن. ئانه ئاژه‌ی ئقتێسادی، ئجتێماعی و سیاسی جامێعه‌ی و هه‌رپاسه هه‌رمان په‌نه‌که‌رده‌ی و هه‌رمان سه‌روه‌که‌رده‌ی هه‌میشه‌یی ئینسانه‌کا سه‌روو زوانیوه‌ن که باعس بۆنه زوانێو هۆروه‌زۆ و ده‌وڵه‌مه‌ند بۆوه و زوانێوته‌ر گنۆ لاوه و سه‌وره سه‌ور جه به‌ین بشۆنه. چوون واریای و ته‌کامۆڵ قانوونی بنه‌ره‌تی هه‌ستین. ساڵهای ساڵ چێوه‌ڵته‌ر تارانه‌نه که ئاخر و ئۆخروو وه‌نه‌ی ئاکادێمیکیم بێ چه‌نی برایێوی ره‌فێقی نیشتێبێنمێره. هه‌ردویما عاشقوو زوانوو هۆرامی بێنمێ. یاوایبێنمێ ئا باوه‌ره که زوانوو هۆرامی به‌شێه گه‌وره جه بیه‌یی و کێبیه‌یمانه. خه‌مبار و دڵنگه‌رنوو ئی زوانه ئه‌هوورایه بێنمێ په‌ی بێ که‌سیش و بێ حورمه‌ت بیه‌یش لاو وێماناوه و بێ حورمه‌تی په‌نه‌که‌رده‌یش جه لاو بێگاناوه. ماته‌موو ئانه‌یه داخۆم زوانه‌که‌ما گیانش به‌ر بشو؟ چه به‌سه‌رئامایه‌ش ئینا وه‌ره‌نه؟ چاگه‌نه شه‌رته‌ما که‌رده حه‌تا ئه‌گه‌ر چی دنیا گه‌ورێ ته‌نیا ئێمه‌ی دوه نه‌فه‌ر هۆرامی مه‌نیبێمێوه به هۆرامی قسێ که‌رمێ، بنویسمێ، ژیومێ و شانازی که‌رمێ پوه‌شوه. قه‌وڵمادا تا هێز بمانۆ له‌شمانه و تا گیانما چه‌نه‌ن و تا ئا یاگێ که مه‌تاومێ خزمه‌ت که‌رمێ به زوانه‌که‌یما و چی باره‌وه مدرامانیما نه‌بۆ و نازمێ ڕۆزگاری سپڵه ئی عێشقه مۆقه‌دسمانه چه‌نه گێرۆ. ئاوه‌خته یه‌قینیما بێ که تا ئێمه هه‌نمێ زوانه‌کاما نمه‌مرۆ. حه‌دیسه‌و نه‌فسوو ئاوه‌خته‌ی ئیسه‌یچ هه‌ر باقییه‌ن تاره ئا ڕوه که لووته‌کێم ته‌قیه‌و به ته‌وه‌نه‌کێ ئه‌لحه‌دیوه. هۆرامی زوانێوه‌ن که هۆرگێروو فه‌رهه‌نگ و ژیار و ژیواییوی چن هه‌زار ساڵه‌ین. ((زوانوو هورمزگانی ڕمانی و ئاتران کوژانی. زوانوو سیاوچه‌مانه‌ی. زوانوو که‌شوو کۆ، که‌مه‌ر و هه‌رد، ده‌ر و هانه‌ی. زوانوو قاسپه‌و ژه‌ره‌ژا و ویته‌ویتوو گوارا. زوانوو پیره‌کاو عه‌واڵانی، شه‌خسه‌کاو هۆرامانی و مه‌ڕه‌کاو شه‌مێرانی. زوانوو سه‌یدی و خانای قوبادی، ئه‌رکه‌وازی ئێلامی و باباتاهێری هه‌مه‌دانی،مه‌ستووره‌ی ئه‌رده‌ڵانه‌و خاڵۆ ئه‌حمه‌د به‌گوو کۆماسی، مه‌ڵا به‌دبه‌ختوو ئاریانی و مه‌ڵا خدروو ڕۆواری و مه‌ڵا ئه‌حمه‌دی نودشی، مه‌هجووری و ره‌نجووری کوردستانی، میرزا ئه‌ولقه‌وار و شه‌فێعی پاوه‌یی و میرزا ئه‌ولقه‌واری که‌نووله‌یی، مه‌وله‌وی و ماموساو بێسارانی. زوانوو باوا یادگاری و سڵتان ئیساقی، کۆسه‌و هه‌جیجی و پیر شالیاری. زوانوو چوخه‌ڕانک، کڵاش، فه‌ره‌نجی، میمی مه‌تیلا و له‌ته‌ره ڕێسا، چمچه وه‌شکه‌ر و لالۆ ورده‌واڵه وره‌شاو هه‌جیجی. زوانوو مامۆوان ئه‌حمه‌دوو نازارێ، عوسمان، حمه‌حسه‌ین و جه‌میلی و ده‌نگه ئه‌هوورایه‌که‌و کاکه عه‌باسی که‌مه‌ندی. زوانوو هارپ، گه‌ڵوه و ده‌سوو په‌نجه نازاکاو دادا تارا جافێ. زوانوو مووسیقاو کامکاره‌کا. زوانوو ده‌رباروو ئه‌رده‌ڵانه‌کا. زوانوو کتێبوو سه‌رئه‌نجامی (دیوانه گه‌وره) و ئه‌وته‌ر کتێبه مۆقه‌ده‌سه‌کاو یارسانی. زوانوو شاهنامه کوردیه‌کا. زوانوو حۆجره‌کاو ته‌وێڵێ، بیارێ، نودشه و پایگه‌لانی. زوانوو مزگانی دوکتۆر سه‌عید کوردستانی و ئه‌یه‌توڵڵا مه‌ردوخی کوردستانی. زوانوو شێخه گه‌وره‌کا: حسامه‌دین، سه‌راجه‌دین، عه‌لادین و عوسمان و ئه‌وته‌ر نه‌قشبه‌ندیه‌کا و شێخه‌کاو بیارێ و باخه‌کۆنی و نجاروو هۆرامانی. زوانوو خانه‌قاکاو دووڕوی و پاوه‌ی. زوانوو گه‌وره پیایه‌کاو نیه‌ری و مێراوی و هانه‌و سه‌راوی، کوریمریه‌م، کاڵیسه‌ر و ده‌ره‌ویان، گوڵکوه‌کاو هه‌ڵه‌‌بجه‌ی شه‌هیدی و قه‌ڵاخانی و بووکوو مارانی. زوانوو رۆزا سووره‌و کێفسانی. زوانوو که‌تیبه‌کاو ته‌نگیوه‌ری و ده‌ره‌و پردیوه‌ری و قه‌واڵه‌کاو هۆرامانی. زوانوو ئاوروو (ئه‌یر) نه‌ورۆزوو چه‌شمیه‌ری و دێوه‌زناوی. زوانوو مه‌حموو خان و مه‌ڵا حه‌سه‌نوو دزڵیێ. زوانوو سه‌ی حمه سادێقوو سلێنێ و مه‌ڵا قاسم و مه‌ڵا غه‌فووروو پایگه‌لانی. زوانووو وانه‌روو مه‌کته‌بوو بیارێ هۆرامانی، ئینسان بلیمه‌ت، نویسه‌ر، په‌یجۆریکه‌ر، شه‌رێعه‌ت زان مه‌ڵا عه‌بدولکه‌ریمی موده‌ررس. زوانوو نیشاتێ کاکه باراموو ژیواری و عه‌نبه‌ر خاتوونێ و مریه‌م خانێ و ئافاقه‌ی مه‌زار غه‌ریبوو بێ نازێ. زوانوو کنا له‌یله‌کا و گۆزه به‌شانه‌کاو سه‌روو هه‌واره‌کاو هۆرامانی. زوانوو هۆرپرای کوڕوو کناچه‌ی سه‌یروو سه‌فاکه‌روو وه‌هاراو پاینوو خاڵخاڵی. زوانوو دێوه‌کانه‌کاو ڕه‌عنا غه‌زاڵا جه به‌ینوو داره وه‌زوو تفوو سه‌روو هانا. زوانوو ڕه‌ژبه‌ڵه‌کوو نازارا جه حه‌وش و باخچه‌و یانا و ته‌ماشاکه‌ره هه‌رزه‌کاره جه به‌رزه‌بانا. زوانوو کوا، سه‌لته، بوه‌ی وه‌شه و سمڵوو مێخه‌کوو سه‌روو سینه‌و کناچه جوانا. زوانوو وه‌لی دێوانه‌ی و هاره‌سه‌خته‌نی و جه‌میلوو کاکه مه‌ڵڵای و ئه‌راگێڵه‌کاو (عاشق) کۆڵاناو شه‌وه خه‌ڵوه‌تاو هێجرانوو فێراقوو یاری. زوانوو گره‌وای سۆزدار و جه‌رگ بڕه‌که‌و ئه‌وایاو/ئه‌دایاو ئازیزانی. زوانوو تافوو دێوه‌زناوی، ئاته‌ژگاو و سه‌یرانگاو هۆڵی و هاژه‌و سیروانی و حه‌وزه‌لاره‌و نه‌وسوودێ. زوانوو سووره هه‌راڵه‌که‌و هه‌یشووری و ماسوو که‌شک و دوه‌که‌و گۆزیبانوو هه‌واره‌کاو پاڵه‌نگانی. زوانوو قه‌ڵاکاو زڵم، پاڵه‌نگان و مه‌ریوانی. زوانوو شوانه حه‌ق نادیاره‌کا، راویاره‌کا، ڕاوچیا و گۆرانی واچا کۆنه‌هه‌وارانی و پێچه‌پێچه‌کاو ڕاو هه‌زارانی. زوانوو مێعماری و گڕاڵه‌و یانه‌کا، تاشای ته‌وه‌نه‌کا، چنیه‌ی وشکه که‌ڵه‌که‌کا و تاڵانه‌کا، ناوای و هيله‌ساو دای بان و که‌پروو که‌وێڵه‌کاو (که‌یڵ) هه‌وارانی. زوانوو تاق و هه‌قوو شه‌وانه‌و شابوه‌که‌ره‌کاو ئاسمانی په‌ڕ جر هه‌ساره‌و شه‌وه‌زه‌نگه‌کاو مه‌حاڵوو هۆرامانی. زوانوو باخه‌کاو: شێخ عومه‌ر. ئه‌حمه‌و ئاوا، مه‌حموو ئاوا، باریه‌ک، ئاڕان، زبار و ته‌شار، سلێن و ژیواری. زوانوو هه‌نگوور و وه‌زو ژاوه‌روی و لهۆنی، هه‌نگوێنه‌که‌و شاهوی، هه‌ناره‌کاو سه‌ڕێزی و ژیواری، و ڕواری و باخوو سانی. زوانوو هانه‌ڕه‌نگینه‌ی و ئاوه‌و بڵی، هانه‌کاو: لاری، دننێ، فاتێ، ژه‌ره‌ژان و هانه‌واوه گوازی. زوانوو شاهۆ، ته‌ته، به‌نه‌نه‌کا، داڵانی، کراویه‌دوڵ، سه‌رده‌شت، ژاڵانه، ،کوڕیمریه‌م، عه‌واڵان و ئه‌وته‌ر یاگه به‌رزه‌کاو هۆرامانی. زوانوو مه‌حاڵوو چه‌موو شاروو سنه‌ی سه‌ربه‌رزی و شامیان، کامیاران، پاوه، که‌نووله‌و کرماشانی، ده‌شته‌کاو زه‌هاو، سه‌وڵاوا،زرێواروو مه‌ریوانی و،هه‌ڵه‌بجه‌و گه‌رمیانی،. زوانوو ته‌خت و لهون، ژاوه‌رۆ و گاوه‌رۆ هۆرامانی. زوانوو گه‌ڵا، وه‌ڵگ، له‌قوو پو، گژوو گیاو/گیواو، جڕوو جانه‌ور و گیانداروو هۆرامانی. زوانوو ژه‌نی و کناچێ، کوڕ و پیا، وردی و گه‌وره، جوان و پیروو مه‌حاڵوو هۆرامانی. زوانوو لالۆژه‌ن گه‌نجانێ و لالۆ حمه‌که‌ریمی!. زوانوو سۆحوو (سه‌باحوو) ساڵێحا و شه‌وگاروو عاشێقا. زوانوو فره که‌ساته‌ری و یاگاته‌ری به تایبه‌ت که‌سایه‌تییێ ئاروینوو (معاصر) هۆرامانی که نامێما نه‌به‌ردێنێ. یه‌ک ده‌مواچ (که‌لام)، زوانوو من، زوانوو تۆ)). یا حه‌ق!.
