پێسه‌و کابرایێوی عه‌زره‌ته‌مه‌ندی و تامه‌زروی ، عاشق و ئه‌راگێڵوو زوانوو ئه‌دایی وێمه‌نا. زوانێو که به درێژایی قه‌رنها قه‌رنێ مێلله‌تێو فره مایه، ره‌نج و شادیه‌کاو وێش په‌نه‌ش به‌یان که‌رده‌ن و به‌روسته‌ن. زوانێوی ته‌رکیبی و پێوه‌ندار که به گرد مۆعجزێوجه زه‌مینه‌و واته‌ی، ویر و خیاڵی ڕاش داێنه. تا ئا یاگێ وه‌ختێو عه‌ره‌بی واردوو زوانی فارسی بی، فارسی، فارسی مه‌نه‌وه. زوانوو فارسی ئا مه‌فهوومانه که په‌نه‌وازش بێنێ جه عه‌ره‌بی گێرتێش به‌ڵام بنچینه و وێش (ساختاره‌که‌ش) جه ده‌س نه‌دا. زوانێو که جه پیرانه‌سه‌ریچموه هه‌ڵای زه‌رفیه‌تهایه گه‌ۆرێش چه‌نه مه‌وینوو و هۆرزوونشتم چه‌نی ئی زوانه‌یه پێسه‌و هۆرزوونشت ته‌کوو چێوێوی مۆقه‌ده‌سین. گاهه‌س پا بۆنه‌و بۆ که چی ئاخراوه که‌مته‌ر منویسوو په‌ی ئانه‌یه مۆعته‌قێدانا چی مه‌عبه‌ده مۆقه‌ده‌سه‌نه (مه‌ئینووه‌نه) ته‌نیا مه‌شیۆ قه‌لبت حزوورش بۆ و ئێنسانیچ گرد وه‌ختێو قه‌لبش حزوورش نیه‌ن.
جه بنه‌ڕاو ده‌سپه‌نه‌که‌رده‌ی هه‌رمانێموه قه‌زیه‌کێ فه‌رقش بێ. ئاوه‌خته زوان به راوین من ته‌نیا ده‌سپێچه‌ک یا وه‌سیله‌ێوی مه‌سره‌فی بێ که به بۆنه‌و شیعرێوه مه‌شیۆ بابه‌یش (تاته‌یش) به‌رباری. کارێو که موته‌ئه‌سێفانه ئارۆویچ برێو جه شاعیره گه‌نجه‌کا ئا هه‌رمانێ واوه‌ی مه‌که‌رانێوه. من زوان شناس نیه‌نا به‌ڵام ئینسان وه‌ختێو هه‌رمانێو ئه‌نجام مه‌ده‌ونه په‌نه‌وازه‌ن که ئاگاییه باشش بۆ جه باره‌و هه‌رمانه‌کێشوه. زوان شناسی عێلمه‌ن و په‌ی فێربیه‌ی عێلمیچ مه‌شیۆ راسه‌وراس و مۆسته‌قیم خجڵیه‌ی پوه‌شوه به‌ڵام شاعیری ئه‌مرێوی شهوودین و هه‌رمانه نیه‌نه تا فێرش بی. شاعیر جه چوارچوه‌کاو عێلمینه ئیحساسوو ته‌نگه نه‌فه‌سی مه‌که‌رۆ. به وه‌رچه‌م بیه‌ی ئی چێوایچه شاعیر ناچاران زوان فێر بۆ چوون شیعرێ چه‌نی زوانی سه‌رووکارشا هه‌ن. ئه‌گه‌ر شاعیر جه فێربیه‌ی زوانی کۆتایی که‌رۆ نمهبۆنه به شاعیر و نویسه‌رێوی باش.
په‌ی واته‌و شیعرێ هه‌ر ئانه که که‌سێو زوانش فارسی بۆ، وه‌سێ نیه‌ن. په‌ی ئی هه‌رمانێ مه‌شیۆ پاسه فه‌رز که‌ردێ که ئه‌سڵه‌ن فارسی نمه‌زاندێ و جه ئه‌وه‌ڵوه دووباره که‌شفش مه‌که‌ردێ. نویسه‌ر و شاعیره‌کا وه‌ڵێ ئانه‌ینه که معماروو رۆحوو به‌شه‌ری با " پاسداروو زوان وو" وێشانێ. ته‌عه‌هۆدوو شاعیری جه وه‌راوه‌روو زوانه‌که‌یشوه نیمه‌و ته‌عه‌هۆدی ئیجتماعیشه‌ن. ته‌عه‌هۆد جه وه‌راوه‌روو ئه‌ده‌بیاتینه به‌شێو جه ته‌عه‌هۆدی ئیجتماعی شاعیرین. که‌سێو که زوانه‌که وێش نمه‌زانۆ و ئه‌ده‌بیاتی نمه‌شناسۆ به لاساوی که‌رده‌ی ئێو و ئه‌وی نمهبۆنه به شاعیر.ئه‌وه‌ل مه‌شیۆ ئی ده‌ردێ، یانی ده‌رده‌و زوانی حس که‌رۆنه و چه‌شۆنه‌ش و ئینه‌یه به وه‌زیفه و وێش بزانۆ. شیعره هۆرکه‌وته‌ن(حادثه).هورکه‌وتێو که وه‌خت و یاگێ ( زه‌مان و مه‌کان )وه‌شش مه‌که‌رۆ به‌ڵام رواڵه‌ته‌که‌ش و وارشه‌که‌ش جه زوانه‌نه ره‌نگ مه‌ده‌ۆوه.به یه‌قین په‌ی ئی هه‌رمانێ مه‌شیۆ گردوو ئێمکانات و زه‌رفیه‌ته‌کاو زوانی بشناسیا و په‌ی به پیرایی لوای شیعرێوه ئاماده‌گی پێدا بکریه‌و. ئێمه په‌ی نه‌مامێوه گۆلانه‌ی که قه‌راخوو جۆگه‌لێوه‌نه سه‌ۆز بیه‌ن و زارۆڵێوی نه‌فام ده‌سش مه‌ده‌ونه و مه‌مارۆشوه دڵ مه‌سووچنمێ ئینه جه حاڵێوه‌ن هه‌رچی ساڵێن مه‌تاومێ هه‌زاران هه‌زار نه‌مامێته‌ر بنیه‌ێمێره. ئه‌ی ئانه چه‌نینه‌ن و په‌یچێ په‌ی زوانێوی مانیای که جه ده‌سوو سه‌دها ئینسانێ جه بێخ به عه‌ره‌ب بیه‌وه هێلاک که‌وته‌ن و گیان که‌نشت مه‌که‌رۆ دڵ نمه‌سووچنمێ...!
ئایا ته‌عه‌هۆد جه قباڵوو ئه‌ده‌بیاتینه و به تایبه‌ت جه باروو زوانیوه چێوێوی جیا جه ته‌عه‌هۆدی ئیجتماعی و ئینسانی نویسه‌رین!
سه‌رچه‌مه: ئه‌حمه‌دی شامڵوو، (( نامها و نێشانه ها ده‌ر ده‌ستوور زه‌بانێ فارسی)) ، وڵاۆکه‌ره‌وه‌و مۆرواریدی ، تاران.1383.
*** واچه‌نامه‌ی هۆرامی
ئه‌راگێل: عاشق *** په‌نه‌واز: لازم ، نیاز *** بنچینه: ساختار *** هۆرزوونشت: نشست و برخاست ، برخورد *** مه‌ئینوو: مقد‌س *** بنه‌ڕا: ئه‌وه‌ڵوه، ابتدا، آغاز ، *** ده‌سپێچه‌ک: و‌سیله *** وه‌راوه‌ر: مقابل ، قبال ، برا‌بر *** لاساوی که‌رده‌ی: تقلید که‌ردن ، ادا د‌رآوردن *** هۆرکه‌وت: حادثه ، اتفاق *** وارش: ظاهر، رخسار*** پیرایی لوای: پذیرایی ، استقبال کردن *** نه‌مام: درخت یک ساله تازه سبز شده.
