ڕۆیه که وه‌ربه(وه‌روه) وارێ، پاڵوو ده‌لاقه‌کێنه مدرایبێناره و ته‌ماشاو به‌ری که‌رێنا. په‌له وه‌ربه‌کا به له‌نجه‌و لاره ئینێ و نیشێنێ سه‌روو گرد چێویره. سه‌روو ته‌نافه‌و جله‌کا، قه‌وو دره‌خته‌کا، سه‌روو دیواره‌کا و پاڵوو ئافتاوێ قه‌راخوو دیواره‌که‌ی. په‌لێوه گه‌ورێ ئاما روه ده‌لاقه‌کێ. ده‌سم به‌رد به‌روه و گێرتم چیروو په‌له وه‌ربه‌کێره. وه‌ربه‌کێ ئاما و ئارام نیشته‌وه سه‌روو ده‌سیم. فره چه‌رمێ و ته‌میسه بێ! فره ناسکه‌و زه‌ریفه بێ. چیروو لچاوه به وێم واتم: شه‌ڵڵایا ئی په‌له وه‌ربێ زوانش بیایا و به‌سه‌رئاماو وێش کورنایاوه په‌یم.
چی وه‌خته‌نه په‌له وه‌ربه‌کێ قاوش که‌ردانی و واتش: ئه‌گه‌ر حه‌ز که‌ری بزانی چه به‌سه‌رئامایه‌م هه‌ن، گۆش گێره تا تاریفش که‌روو په‌یت: من چننه مانگێ چێوه‌ڵته‌ر قه‌ترێوه ئاوی بێنا جه ده‌ریاو خه‌زه‌رینه ( خه‌زر یا کاسپیه‌ن، گه‌وره‌ته‌ین ده‌ریاچه‌و دنیاین که هه‌ن جه شماڵوو ئیرانینه). گه‌رما دابێشه‌ره. شیتینه بیانی و بیانی به هه‌ڵمی. چوون سوکێ بێنمێ باڵێما به‌ئاوردێبێنێ و جه وێماوه ڕوه سه‌ر لوێنمێ. وا که‌وته‌بێ شۆنیما و به‌رێما پیلا و په‌ولاره. ئه‌ننه لواینێمێ سه‌ر که ئیتر که‌سێوی نه‌وینێنمێ. جه گرد لایێوه په‌ڵه هه‌ڵمێ، ئینێ و چه‌سپیێنێ پوه‌ماوه. بڕیه وه‌ختێچ ئیمه لوێنمێ و چه‌سپیێنمێ به په‌ڵه هه‌ڵمه گه‌وره‌کاوه و لوێنمێ لێ یویره، جه‌مێوه بێنمێ، دیسان جه پالوو یوینه لوێنمێ ڕاره و به‌رزێوه بێنمێ و دوورێ گنێنمێوه و بێنمێ به کۆما. برێو وه‌ختێ وه‌روو وه‌ره‌تاوی گێرێنمی و برێو وه‌ختێ وه‌رده‌موو مانگ و هه‌ساره‌کا. ئاوه‌خته شه‌وه‌ی ئه‌ننه‌ته‌ر تاریکته‌ر که‌رێنمێ.
پاجوره که به‌عزیه جه زه‌رره هه‌ڵمه‌کا کورنێنێشوه: ئیمه بیه‌بێنمێ به هه‌ور. وا، دێ دلێماره و ئیمه به شێوه‌هایه عه‌جیب و غه‌ریبی به‌ر ئارێ. ئا زه‌مانه که وێم هێشتا دلێ دریاینه بێنا، بڕیو وه‌ختێ هه‌وره‌کا، به شکلوو ویشتری، ئینسانی و هه‌رێ و چێوهایه‌ته‌ری وینێنا. نمه‌زانوو چننه مانگێ جه ئاسمانه‌نه وه‌یلانێ بێنمێ. ئیمه فره لوایبێنمێ سه‌رته‌روه. هه‌وا سه‌ردش که‌رده بێ. ئه‌ننا لوایبێنمێ دلێ یویره که نه‌تاوێنمی ده‌سوو پاو وێما کێشمێره. ده‌سه‌جه‌معی لوێنمی راره. من نه‌زانێنا په‌ی کوگه‌ی مه‌لمێ. ده‌ور و به‌روو وێم نه‌وینێنا. وه‌ره‌تاو دیار نه‌وێ. گوایا ئیمه وێما وه‌رده‌موو وه‌ره‌تاویما گێرته بێ. وه‌ره‌کێما فرێ بێ. چنسه‌د کیلوومترێ پانایی و دراێژایما بێ. گه‌ره‌کمابێ بیمێ به واران و گێڵمێوه په‌ی زه‌مینی. من جه وه‌شیه‌نه نه‌زانێنا چێش که‌روو به وێم. کوچێوش په‌نه شی. گردما، نیمه‌ما ئاوی بێ و ئه‌و نیمه‌که‌یته‌رما، هه‌ڵمی. خه‌ریک بێ بێنمێ به واران. کتووپڕ پاسه هه‌وا سه‌ردش که‌رد که من له‌رزانێ و گردی له‌رزای. دیانی ده‌ور و به‌روو وێمه‌ره. به که‌سێویم وات: چێش بیه‌ن؟ جواوش داوه: ئیسه، جه زه‌مینه‌نه، چاگه که ئیمه هه‌نمێ، زمسانه‌ن. گاهه‌س جه یاگه‌کاته‌رینه هه‌وا گه‌رم بۆ. ئی سه‌ردا ئیتر نما‌زۆ ئیمه بیمێ به واران. ته‌ماشا که‌ره! خه‌ریکه‌ن بای بوو به وه‌ربه. هه‌رپاسه وێچت ... ره‌فێقه‌کێم قسه‌کاش نه‌ته‌مامنایبێنێ که بیه به وه‌ربه. و که‌وته را ڕوه زه‌مین. شۆنیشه‌ره من و هه‌زاران هه‌زار زه‌ڕێته‌ر، یۆ جه دماو یوی بیه‌یمێ به وه‌ربه و وارایمێ سه‌روو زه‌مینیره.
ئاوه‌خته که ده‌ریانه بێنا، قورسه بێنا. به‌ڵام ئیسه سوکه بیه‌نا. بیه‌نا به واپرووشکێ. نه‌زانێنا سه‌ردا چێشه‌ن. سه‌ردایی بیه‌بێ به به‌شێو جه وێم. ڕه‌قس که‌رێنمێ و ئینمێره واری. وه‌ختیه یاوانی نزیکوو زه‌مینی، خه‌ریک بێ گنوو سه‌روو شاروو ته‌ورێزی(یاگی پێوابیه‌و سه‌مه‌د بێهرانگی.مه‌رکه‌زوو ئازه‌ربایجانی). جه ده‌ریاو خه‌زه‌ری فره دوور که‌وتێبێناوه. چاسه‌روه، زاڕۆیه‌م وینا که تووته‌یوه‌ش گێرته‌بێ چیروو له‌قا و تووته‌که نووزه نووز که‌رێ. واتم ئه‌گه‌ر هه‌ر پاجۆره بلوونه رێک گنای گنوو سه‌روو سه‌ره‌و ئا زاڕۆڵه‌یه. لاڵیانیوه ئه‌و (وای) که نه‌جاتم بده‌و و به‌روم په‌ی یاگێوته‌ر . وا، لاڵه‌که‌ش قه‌بووڵ که‌ردانێ . هۆرش گێرتا و ئاوردانیش ئیگه. وه‌ختیه وینام ده‌ست گێرته‌ن چیروو منه‌ره، وه‌شم ئاما چه‌نه‌ت و ...
***
ئه‌چیگه‌نه ده‌نگوو وه‌ربه‌کێ نه‌مه‌نه. ته‌ماشام که‌رده، بیه‌بێ به ئاوی.
سه‌رنج و دمانویسیا:
((مه‌رگ فره ئاسان مه‌تاو به‌ی په‌ی شۆنه‌و من. به‌ڵام من تا ئایاگی که مه‌تاو بژیووونه، نمه‌و بلوو پیرای مه‌رگیوه. ئه‌ڵبه‌ت ئه‌گه‌ر ڕۆیه ناچار بیانی چنی مه‌رگی رووبروو بۆنه که حه‌تمه‌ن بوونه، موهێم نیه‌ن. موهێم ئانه‌نه که زینده‌گی یا مه‌رگوو من چه ئه‌سه‌رێو‌ش هه‌ن جه زێنده‌گی که‌سانێوته‌رینه.)). سه‌مه‌د بێهره‌نگی.
سه‌مه‌د بێهره‌نگی: داستانویس، په‌یجوریکه‌ر، موعه‌لێم، هۆرگێڵنه‌ر، شاعێر و ئازادیوازوو مه‌نته‌قه‌و ئازه‌ربایجانوو ئیرانی بێ. شنسایاته‌رین به‌رویروو یا ئه‌سه‌رش: ماساوه سیاوه‌ی گولانێ- ن. (ئی داستانێ باسوو ماساوێوه سیاوه‌ی گولانێ مه‌که‌رۆ که حه‌ز مه‌که‌رۆ دنیای بوینو. ئاده ته‌سمیم مه‌گێرۆ که تا ئاخروو ئا جوگه‌له ئاوێ که چه‌نه‌ش زینده‌گی مه‌که‌رۆ، بلۆنه، به‌ڵام ئاخرسه‌ر جه له‌مه‌و که‌رگێوه ماساو وه‌رێنه سه‌ره به‌رمارۆ. ماساوه سیاوڵێ په‌ی یاوای به یاوگه‌و وێش شوجاعه‌ت و شه‌هامه‌ت مده‌و به خه‌رجه‌ره و چی راینه ئیسار و فه‌داکاری که‌رۆنه.) سه‌مه‌د جه ساڵه‌و 1318 ڕۆجیارینه جه مه‌حه‌لێ چه‌ره‌ندابوو ته‌ورێزینه ئاما به دنیا. ئاد دماو ته‌مامنای ده‌رسی جه دانشگانه، جه ساڵه‌و 1336 بی به موعه‌لێم جه ده‌گاکاو ئازه‌ربایجانی و جه پاڵوو ده‌رسواته‌ینه ده‌سش که‌رد به داستانویسی، مه‌قاله‌نویسی و په‌یجۆریکه‌ردی جه باره‌و زاون و فه‌رهه‌نگیوه. هه‌رچه‌ند فره‌ینه‌و به‌رویره‌کاو سه‌مه‌دی به فارسینێ به‌ڵام په‌ی ئانه‌یه که سه‌مه‌د وێش تورک بێ و خه‌ریکوو موعه‌لێمی بێ، فره به باشی یاوا پانه‌یه که وه‌نه‌ی به زوانێوه غه‌یر جه زوانی ئه‌دایی، فره گیروو گرفتێ ره‌وانشناسانێ هه‌نێ شۆنیشوه. سه‌مه‌د جه ئه‌وه‌ڵای ئه‌وه‌ڵوه پیسه‌و ئینسانێوی و دماته‌ر به عێنوانوو که‌سێوه که زوانش تورکی ئازه‌ری بێ، ئیحساسش به ته‌بعیز و ره‌نجێوه گه‌وره‌ی که‌رد که جه مه‌دره‌سه‌کاو ئازه‌ربایجانینه روه مده‌و، ره‌نجوو ئا دانش ئامووزانه که تا شش ساڵه‌یی به زوانوو ئه‌دایی (تورکی) وێشا قسێ مه‌که‌را و ساڵێوه دماته‌ر که ملا په‌ی مه‌دره‌سه‌ی، موه‌را به زوانێوه جیاوازی (فارسی) که مه‌جبوورێنێ پا زوانه‌یه بوانا و بنووساو و زوانوو ئه‌دایی وێشا جه ویر به‌راوه. پی بۆنه‌و سه‌مه‌د، که‌وت ده‌سوو پا و ده‌سش که‌رد به جه‌موه‌که‌رده‌ی فولکلوروو ئازه‌ربایجانی و نویسه‌ی ده‌ستوور زوانی ئازه‌ری په‌ی دانش ئامووزه‌کاو ئازه‌بایجانی. جه شه‌هریوه‌روو ساڵه‌و 1347 ، جه ڕۆخانه‌و ئه‌ره‌سینه غرق بی و عه‌مرش یاوا به ئاخر و جوانه مه‌رگ بی. جه باره‌و مه‌رگیشوه دوێ ڕاوینێ هه‌نێ: یوشا ئانه‌نه که ماچا گوایا به ده‌سوو رژیموو شای غه‌رق کریان، و یۆته‌رشا ئانه‌نه که ئیحتێماڵه‌ن به بۆنه‌و نه‌زانای مه‌لێوه/مه‌له‌وانێوه، وێش غه‌رق بیه‌ن.
سه‌رچه‌مه: سرگذشت یک دانه برف، مجموعه داستانهای صمد بهرنگی.
واچه‌نامه‌ی هۆرامی:
به‌سه‌رئاما: سرگذشت *** وه‌ربه، وه‌روه: برف *** په‌لێوه وه‌ربه: دانه برف *** په‌ڵه: دسته، توده *** په‌ڵه هه‌ڵم: توده بخار *** ده‌لاقه: پنجره*** شیتین: ولرم *** هه‌ڵم: بخار.
