کوه‌کاو فه‌رانسه‌ی تا ئاوه‌خته زمسانی ئه‌چامنه سه‌رد و سه‌خڵه‌تشا نه‌دیه بێ به وێشاوه. په‌ی چن حه‌فتا بێ هه‌وا یه‌کمیزان ساف و سه‌رد بێ. ده‌شته وه‌ربینه و وه‌رپانه‌کاو بناروو کوه‌کا جه ڕۆنه، تاریک و دڵگیر چیروو ئاسمانی که‌وه‌ینه پانێوه بیه‌بێنی و شه‌وانه‌یچ مانگه‌ی وردیه و ڕۆشنه جه سه‌رشاوه ویه‌رای ویه‌رێ. مانگیه سه‌رده و ناشاده که زه‌رده بیه بێ و رۆشنایه‌که‌ش وه‌ختێو گنێ ئه‌و وه‌ربه‌کێ ڕه‌نگه‌ش واریێ و ئه‌جوت خۆدوو سه‌ردایی واقعین. مه‌ردم زاتش نه‌وێ بزیوره و بلو پیلاو په‌ولاره به تایبه‌ت نه‌لێنێ ڕوه به‌رزایه‌کا. گردشا کزووڵه کزووڵ و ناشاد خزایبێنی دلێ که‌وێڵه‌کاشا. که‌وێڵهایه که ده‌لاقه سووره‌کاشا شه‌وانه جه چیروو شۆڵه‌و مانگه‌شه‌وێنه دووکه‌ڵین و بووڵین ئێنێ وه‌رچه‌م و فره زوو شاریێنێوه.
په‌ی جانه‌وره وه‌حشیه‌کاو ئا مه‌نته‌قه‌یه ڕۆزگاریه سه‌خت بێ. جانه‌وه‌ره وردیه‌کا ده‌سه ده‌سه یه‌خ بینێنێ. حه‌تتا په‌له‌وه‌ره‌کا سه‌ردایه‌نه ره‌قێوه بێنی و لاشه‌ی روقوه‌بیه و ره‌قوڵشا بێ به پێخوه‌روو واشا، وه‌رگا و قاڵاوا. به‌ڵام ئینیشایچه وێچشا جه ئاورایی و سه‌ردایینه بێ به‌شێ نه‌وێنێ. چا کوانه چن ده‌سێ وه‌رگێ زینده‌گی که‌رێنێ که نه‌بیه‌و ته‌عامی ئه‌یشاش جه‌م که‌ردێبێنێوه ده‌وروو یووی. جه ڕۆنه وه‌رگه‌کا دانه دانه و جیا جیا لوێنی شۆنه‌و غه‌زایره. گرد یاگێوه‌نه وه‌رگی وینینی که ئاورا و مانیا چه‌م و گۆشش تێژوه که‌رده‌ن. پێسه‌و تاپۆیه بێ ده‌نگ و سه‌رگه‌ردانی. بوه کێشێ و قه‌بۆزه‌ش که‌رێ روه ئاسمان و به‌یناوبه‌ین لووریه که‌رێوه. جه شه‌وه‌نه گه‌له‌یی و ده‌سه‌جه‌می لوێنێ شۆنه‌و غه‌زایره و به لووره لوور نزیکوو ده‌گایه‌کا گنێنێوه. چاگه‌نه چوارپای و که‌رکی فرێ بێنێ به‌ڵام ده‌سشا نیاوێ لاشا. چیروو هه‌ر ده‌لاقیه‌نه تفه‌نگیه ئاماده‌و ته‌قنای بێ. غه‌زا فره به سه‌ختی گنێ مشته. حه‌تتا تووتیه وردیچ نه‌گنێ چنگشا. تا ئاوه‌خته، ئه‌چا گه‌له وه‌رگه‌یه دوێشا که‌وتێبێنێ وه‌روو گولله‌یوه و توپایبێنی.
سه‌ردا ته‌مامیش نه‌بێ. وه‌رگه‌کا ئه‌غڵه‌ب بێ جرت و فرت، سه‌ره‌شا دلێ وێشانه بێ و پاڵوو یوینه کز که‌رێنی و به هه‌ڵمه‌و لاشه‌و یوترینێ وێشا گه‌رم که‌رێنێوه و به دڵه‌راوکێوه گوش ئازێنێ په‌ی ده‌شته‌ی ماته‌بارێ و هه‌تا کتووپڕ یوشا ئاورایی زورش په‌ی ئارێ و ده‌س که‌رێ به لووره لووریه ته‌رسناک و هورئێزێوه پای. ئه‌ویشایته‌ریچ قه‌بۆزه گێرێنێ روه‌شوه و چیڕێ که‌رێنێوه په‌ی یووی و گرد به‌ێوه لووره که‌رێنێ و لووریه وه‌حشه‌تناک و په‌ر جه گله‌یا و هه‌ڕه‌شا.
ئاقیبه‌ت به‌شیه وردیته‌ر جه گه‌له‌که‌ی ته‌سمیمشا گێرت کوچ که‌را و سوحی زوو جه موڵگاکێشانه به‌ر ئامێ و جه‌مێوه بیێ و چا هه‌وا سه‌رد و سافه‌نه، گێج و سه‌رگه‌ردان پیشیه‌شا دا و دماته‌ر به گورتاو، شان به شان یووی ده‌سشا که‌رد به ڕه‌مای. ئه‌وه‌مه‌نه‌کا به چه‌مه پان و بلوورینه‌که‌شاو دیای شۆنیشاره‌و و چن هه‌نگامێ لوای شۆنیشاره و ئاوه‌خته دوو دڵ و بێ هێز مدرایره و دالێ دالێ گێڵایوه په‌ی مۆڵگاکێشا.
کوچکه‌رده‌کا نیمه‌ڕودمای جه یوی جیایوه بیێ. یه‌رێ جه وه‌رگه‌کاو ئا ده‌سه‌یه روه وه‌رهۆرز و کێفسانه‌کاو "یورای" جه سویسه‌نه که‌وتێ را و ئه‌ویشاته‌ریچ روه سه‌ره‌وار لوای و نه‌مدرایوه. ئا یه‌ره وه‌رگه، وه‌رگهایه زه‌ریف و زرکوو زینه‌و قه‌وی به‌ڵام فره له‌ڕ و زاییفێ بێنێ. له‌مه‌شا قپیای بێ و جه دوه لاوه په‌راسوه‌کاشا دیارێ بێنی: پێسه‌و خێتیه چه‌رمێ. ده‌مشا وشکوه بیه بێ. چه‌مه پانه‌کاشا هالێ و دوور جه ئومیدی بێنێ. ئی یه‌ره وه‌رگه تا دلێراسه‌و کێفسانوو یورای ئامێ وه‌ڵێوه‌و جه دوه‌م ڕۆنه گاویه‌شا وارد و ڕۆ یه‌رۆمیچ تووتیه و به‌چکه ئه‌سپیه تازه په‌نه‌یاوا. خه‌ڵکوو تووره‌و ده‌گای نیاشا شۆنیشاوه. کێفسانوو یورای که په‌ر بێ جه ده‌گای و شاره‌کێ به‌خاتره‌و وه‌رگاوه ته‌رسێ گێرته‌بێره. سوورتمه سواره نامه‌به‌ره‌کا موسوله‌حێ بیێ و هیچ که‌س بێ تفه‌نگ نه‌تاوێ چی ده‌گای بلو په‌ی ئه‌و ده‌گای. وه‌رگه‌کا چی سه‌رزه‌مینه غه‌ریوه‌نه دماو ئا راوه باشێ ئاسووده خاترێ بیه‌بێنێ به‌ڵام هه‌ر ته‌رسیچشا مه‌نێبێ. ئاقیبه‌ت په‌رمای به وێشاره و روی ڕۆشنا داشا دلێ گه‌وڕوو گاواره. بۆڕه بۆڕ، ته‌قه ته‌قوو نه‌رد‌ا، سم کوای و پیشه‌پیشوو گاوه‌کا خه‌ڵکه‌که‌ش خه‌به‌ردار که‌رد. ئی جاره چن که‌سێ یاوای فریاشاوه. په‌ی کوشته‌ی وه‌رگه‌کا جایێزه‌شا ته‌عین که‌رده بێ و ئینه وێش جورئه‌توو خه‌ڵکوو ده‌گاکاش فره‌ته‌ر که‌رده بێ. دوێ جه وه‌رگه‌کا کوشیای. یوشا ملش تیره‌ش واردێ بێ و ئه‌ویته‌رشا به ته‌ور کوشیا بێ.
وه‌رگی یه‌رۆم به‌رشی و ره‌ما تا یاوا لاو وه‌ربه فره‌کێ جه پاو کوه‌که‌ینه. نیمه گیان که‌وته بێ. جوان ته‌رین و زه‌ریفته‌رینشا بێ. وه‌ش روو و قه‌وی، ده‌سوو مه‌چه‌کیه ئازاو و به هیزش بێ. په‌ی وختێوی فره‌ی کیشیاره و هه‌نسکه هه‌نسک که‌رێ. خلێرکه یا دایره‌هایه سوور و ونین جه وه‌رانوه‌روو چه‌ماشوه ئاما‌و لوای که‌رێنێ. تاواش هۆربێزۆوه. ئه‌چی ساتانه بێ که زاناش جه ته‌رسه‌و کوشیاینه تا کۆگه ره‌مان. دوه‌رووبه‌رش نه یانه‌یوه دیار بێ و نه ئینسانیه. وه‌رانوه‌رشوه کویه گه‌وره و پووشیا جه وه‌ربێ قه‌رارش گێرته بێ. کۆو "خاساراڵ" ی. ته‌سمیمش گێرد ده‌ورش بده‌ووه. ته‌ژنایی زورش ئارده بێ په‌یش. چا وه‌ربێ که سفته‌وه بیه‌بێ و یه‌خش بینا بێ چنه تیکێش گێره‌ته ده‌موه. لوا و جه ئه‌ودیموو کوه‌که‌یوه یاوا به ده‌گایه. وێره‌گا وه‌خت بێ. وێش که‌رد دلێ جه‌نگه‌ڵیه فره په‌ڕیره و بوه‌وش هورکه‌رده‌و لوا په‌ی نزیکوو په‌رچینوو یانه‌کا. که‌سیه نه‌بێ پا ده‌وروو به‌ره‌ره. ره‌میا و ته‌رسا جه به‌ینوو یانه‌کانه چه‌م گێڵنێ پیلاو په‌ولاره. تیریه‌شا ته‌قنا. وه‌رگه‌که به گورتاو سه‌ره‌ش بهرزوه که‌رده و ناڵه‌و تیره‌ی دوومینه‌ی بهرزوه بی ده‌سش که‌رد به ره‌مای. پیکیا بێ. له‌مه‌ی زه‌رده‌ش جه لاوه خه‌لتانوو ونێ بیه بێ و ونی تکه تکه جه له‌مه‌شوه چۆره‌ش ئێ. پا وه‌زعێچوه دیسان هه‌ر تاواش بازی به‌رزێ به‌رۆنه‌و وێش بیاونۆ ئه‌وپه‌ڕوو ده‌گای و بلووه دلێ جه‌نگه‌ڵه‌که‌ی. چاگه‌نه مدراره و گۆشێش تێژوه که‌ردێ. جه دوه‌لاوه ته‌قه‌و پایا و ده‌نگوو ئێنسانا ئێ گۆشش. به ته‌رسیوه سه‌ره‌ش بهرزوه که‌رد و دیا روه ئه‌و کوه‌که‌ی. لێژی کوه‌که‌ی فره فره بێ. په‌ر بێ جه درختا و به سه‌ختی تاوێنی پاگه‌ره بلی سه‌ر. به‌ڵام چاره نه‌بێ. به هه‌ناسه برکێ داش سه‌ره‌کوه‌که‌ی و لوا سه‌ره‌کوی. هه‌ر ئاوه‌خته جه لای واریوه حه‌راو به‌زم و قاڵوو مه‌قاڵ و ڕۆشنایی چراوه‌کا دامنه‌و کوه‌که‌ی له‌رنێوه. وه‌رگی زامدار چا کوه په‌ر ده‌رخت و نیمه تاریکه‌ینه به لا‌ره لا‌ر روه سه‌ر لوێ و ونیه‌ی سیاوو سووره جه له‌مه‌شوه جۆریێره. ئا روه سه‌ردا که‌م بیه‌بێوه. جه وه‌رنیشته‌نه "غرب" هه‌ور ئاسمانش پوشنابێره و تاوه‌و وارانیش په‌نه بێ.
حیوانه مانیاکه ئاقیبه‌ت وێش یاونا سه‌روو که‌لی. ده‌ورووبه‌روو مه‌حالوو "موون کروسان "ینه لای سه‌ری ده‌گایێوه‌نه که چه‌نه‌ش به‌رشیه بێ، جه دلێ ده‌شته وه‌ربینه گه‌ورێ و کرکاوکرکه‌کێنه که لێژیش که‌م بێ، مدرابێره. ئێحساسوو ئاورایی نه‌که‌رێ به‌ڵام زاموو له‌مێش ئیشیه نادیار وزێ ئه‌و گیانیش. جه قه‌بۆزه‌ی ئاڵوچیایشه‌ره زوخاوو ده‌روونیش ئارام ئینێ به‌ر. دڵی په‌ر ئیشش ته‌په‌ش ئێ. سێوه‌روو مه‌رگی پێسه‌و باریه قورسی و وه‌سف نه‌کریایی سه‌روو لاشه‌و وێشوه ئێحساس که‌رێ. پاڵوو دره‌ختوو کاجه‌که‌ینه نشته‌ره و خه‌مناک لوا دلێ به‌حروو شه‌وه‌ی تاریکه و وربینێره. فره‌ش په‌نه نه‌شی. ڕۆشنایه سوور داش دلێ وه‌ربه‌کێره. نووریه ئارام و سه‌ره سڕمه‌ن. هورستوه و نووزه نووز سه‌ره‌ش چه‌رخنا روه نووره‌که‌ی. چه‌مش که‌وت به مانگێ، خلێرک و گه‌ورێ، سوور هه‌ر پێسه‌و کاسیه‌و ونێ که جه واروو وه‌رهۆرزینه سه‌ره به‌رئارێ و که‌م که‌م جه ئاسمانی تاریکه‌نه دیاری دێنه. چنها هه‌فتێ بێ که مانگه‌ش پاسه گه‌وری و سووره نه‌وینای بێ. دیاو حێوانی به ئاخر یاوای جه قه‌وسوو تاریکوو مانگێنه مه‌نه‌وه و واوه‌ی نووزه‌ی ده‌ردئاوه‌رش بێ هیچ ئاهه‌نگێو دلێ ئا شه‌وه تاریکێنه ده‌نگش داوه.
خشه‌و پایا و نووروو چراوا نزیکوه بێ. خه‌ڵکوو ده‌گایه‌کا به چه‌کمه زله‌کاشاوه، راوچیه‌کا به کڵاوه‌ی پوسین و پووزوانه‌کاشاوه دابێشا دلێ ئا وه‌ربێ و نزیکێ بێنیوه. به وه‌ش حاڵیوه ده‌نگشا بهرزوه که‌رده بێ. وه‌رگی نیمه‌گیانشا ئێسته‌بێوه. دوێ تیرێشا ته‌قنای په‌یش و هیچ کامشا نه‌پێکاش. دماته‌ر زاناشا حێوانه‌که ئینا هه‌ڵاکه‌توو مه‌رده‌ینه. به دار و توه‌نی و قوڕناخه تفه‌نگ نشتێ ملش. وه‌رگ ئیتر ئیشوو شه‌قه‌کا ئێحساس نه‌که‌رێ. لاشه‌ی زامدار و بێ گیانشا کێشا روه سه‌ره‌وار. قل قل خوێنێ و به وێشاره نازێنێ و به یادوو شه‌راو و قاوه‌یه که چه‌مه‌راییش که‌رێنێ، سه‌روه‌شێ بێنێ و سرودێ وانێنێوه و دژمانی دێنێ. هیچکام زه‌ریفیو جه‌نگه‌ڵی وه‌ربینی، هه‌یبه‌توو به‌رزایه‌کا و مانگه‌ی سووره‌شا نه‌دیه و ئێحساس نه‌که‌رد. مانگه جه سه‌روو مه‌نته‌قه‌و "خاسارالیوه" مدرایبێره و شوڵه‌ی که‌م نوورش سه‌روو لوولێ تفه‌نگه‌که‌یوه و بلوورێ وه‌ربه‌کێوه و دلێ چه‌مه‌کاو وه‌رگی بێ گیانینه، مێڕیای مێڕیێنه.
دمانووسیا:
"وه‌رگ" داستانێوه کۆڵه‌نه. به‌رویروو هێرمان هێسه‌ی.
هێرمان هێسه: ئه‌دیب، نویسه‌ر و نه‌ققاشی ئاڵمانی- سویسی"ین که به‌ره‌نده‌و خه‌ڵاتوو نوبێلوو ئه‌ده‌بیاتین جه ساڵه‌و 1932 میلادینه.
سه‌رچه‌مه:
"موعجزه ی اشتیاق" 26 نویسنده آلمانی زبان، هۆرگێڵنای: عه‌لی ئه‌سغه‌ر حه‌دداد، نه‌شروو ته‌جروبه ی، تاران، 1376 ڕۆجیاری.
