جمعه، فروردین ۱۹، ۱۳۹۰

قسێ یادوی جه‌ ده‌سپه‌نه‌که‌رده‌و ساڵه‌ی تازێنه‌

وه‌هار فه‌سڵه‌و تازه‌وه‌ بیه‌ین. تازه‌وه‌ بیه‌و ته‌بێعه‌تی. ئێنسانیچ به‌شێوه‌ن جه‌ ته‌بێعه‌تی که‌ هه‌مرا و هه‌مبه‌شه‌ن چنی ئی تازه‌وه ‌بیه‌یه‌. جه‌ وه‌هاره‌نه‌ هه‌رچی چێوه‌ن تازه‌ مه‌بۆوه‌ و یا مشیۆ تازه‌ کریه‌ووه‌. دماو هه‌ر زمسانیوی، هه‌رچننه‌یچ سه‌خت و تاقه‌ت پرووکن، وه‌هار مه‌ینه‌ و به‌ یاوای وه‌هاری هه‌رچی چێوه‌ن ڕۆحش مه‌گنۆنه‌ و مه‌ژووژیه‌ووه‌. دارو و ته‌وه‌ن، هه‌رد و که‌شوو کو، به‌رو و ده‌شت، گۆڕاڵێ و په‌له‌وه‌رێ گیانشا مه‌گنۆنه‌ و گیانداره‌کایچ لاشه‌و گیانشا مه‌شوریه‌ووه‌ و تازه‌ مه‌بۆنه‌وه‌. جه‌ وه‌هاری فه‌رهه‌نگیچه‌نه‌ جه‌ریان هه‌ر پاسه‌ن به‌ڵام به‌ ته‌شکێته‌ر و به‌ زوانێوته‌ر. مێلله‌توو هۆرامانی دماو وه‌رمێوی قورسی، دماو ژیواییوی زمسانوار ئارام ئارام  هایش بیه‌نوه‌ و خه‌ریکا ڕۆحوو ژیوای دلێشه‌نه‌ تازه‌ مه‌بۆنه‌وه‌. ئه‌وه‌ژیوای زوان و فه‌رهه‌نگی هۆرامی به‌ شێوه‌یه‌ جه‌دید و جه‌ دلێ پرۆسه‌ یا ره‌وتێوی ئینسانینه‌ که‌ چن‌ ساڵێوه‌ن ده‌سش په‌نه‌ که‌رده‌ن خه‌ریکه‌ن میاوۆ به‌ سه‌مه‌ر و نه‌تیجه‌. نوونگه‌ یا ده‌لیلوو ئی سه‌رکه‌وته‌ییه‌ جیا جه‌ زه‌حمه‌ت، ته‌لاش و وێ ئاگاهی فره‌یی جه‌ ئینسانه‌ دڵسۆز و مانیانه‌شناسه‌کا، ئانه‌نه‌ که‌ ئی ره‌وته‌ و ئی هه‌رمانێ بنجوو ڕێخه‌ش ئینا دلێ دڵوو خه‌ڵکینه‌و و نه‌بینیانوه‌ به‌ تاقه‌که‌سیوه‌ و جه‌ گردی موهێمته‌ر ئی هه‌رمانێ، هه‌رمانێوی ئینسانیه‌نه‌. ئاگاهی ره‌وتێوه‌ن بێ ئه‌وه‌گێڵای و بێ به‌رگه‌شت و زه‌رووره‌تی تاریخی، مێلله‌توو هۆرامانیش یاونان به‌ ئی ئاگاهیه‌ تاریخیه‌ که‌ په‌ی مه‌نه‌وه‌ی وێش به‌ عێنوانوو فه‌رهه‌نگێوی به‌شه‌ری مه‌شیو قۆڵێ هۆرماڵۆ و ده‌سکه‌رۆ به‌ کار که‌رده‌ی. تاریخ شایه‌تی و گه‌واهی مده‌و که‌ هه‌رمانه‌ی ئینسانیه‌ بێ هیچ شه‌کێوه‌ سه‌رمه‌گنۆنه‌ و نمه‌فوتیه‌و. پێسه‌و فارسا ماچا دێروو زووش هه‌ن به‌ڵام سووچیایش نیه‌ن. به‌ ڕاوینوو من ئیمساڵ (1390) ڕۆجیاری، یۆ چا ساڵانه‌ که‌ ئه‌وه‌ژیوای هه‌قه‌تینوو زوان و فه‌رهه‌نگی هۆرامی میاوۆ به‌ پله‌ و پایه‌یه‌ به‌رز. وه‌شبه‌ختانه‌ فره‌ی جه‌ هۆرامی زوانه‌کا و هۆرامی دۆسه‌کا فره‌ به‌روێرێشا ئاماده‌و چاپی که‌ردێنێ و یا خه‌ریکوو نووسیه‌ینێ که‌ جه‌ وه‌خت و یاگێ وێشه‌نه‌ باسشا سه‌روه‌ مه‌که‌رمێ. به‌ ئۆمیده‌نا که‌ ئی ساڵه‌ تازێ هه‌رکام جه‌ ئیمه،‌ یانی ئاکاسانه‌ که‌ جه‌ ره‌وتوو ئه‌وه‌ژیواو زوانی هۆرامینه‌ به‌شدارێنی جه‌ هه‌ر کۆگه‌نه و هه‌ر پله‌وپایه‌نه‌‌ که‌ هه‌نێ به‌ شێوه‌یه‌ مه‌نتێقی و ژیرانه‌و ئێنسانانه‌ و به‌ دوور جه‌ هه‌ر په‌یلوایه‌ ئیحساسی و وه‌شکه‌رده‌ی حاشیه‌هایه‌ بێ سه‌مه‌ر به‌ هه‌ر جۆرێوه‌ که‌ حه‌زشا موازۆ و ته‌وانشا هه‌ن ته‌لاشوو وێشا وزا کار تا ئی ڕه‌وته‌ ئێنسانیه‌ زووته‌ر بیاوۆ به‌ یاوگه‌و بنه‌ره‌تی ویش.