به بۆنه‌و 35 ساڵه‌یی مه‌رگوو پازۆلینی، رۆشنویر، دگه‌رئه‌ندیش، چالاکی سیاسی و هونه‌رمه‌ندی گه‌وره‌و ئیتالیای.
35 ساڵێ چێوه‌ڵته‌ر جه شه‌وه‌و دووه‌موو نوامبرینه، پییر پائۆلۆ پازۆلینی شاعێر، نویسه‌ر، فیلمساز و روشنویری ئیتاڵیاییشا کوشت. چا شه‌وه وارانینه، پازۆلینی به ماشینه‌که‌شوه جه ساحێلوو ئوستیاینه که ئا زه‌مانه مه‌حه‌لێوه خراونامه بێ، خولیێوه. پاڵشه‌نه گه‌نێجوه/جوانیه وێ وره‌شی حه‌فده ساڵه که په‌نه‌ش واچێنێ "پینۆ قورواق"، نیشته‌بێره. سۆحوو ئا روه‌یه جه‌نازه‌ی پلتوه‌بیه‌و داغان دریاو شاعێریشا جه قه‌راخوو ده‌ریاینه ئێستوه. پازۆلینیشا نه ته‌نیا کوشته بێ به‌ڵکووم به ماشین چننه که‌ره‌تی سه‌روو لا‌شه‌یشه‌ره ئامه‌ولواشا که‌رده بێ. "پینۆ"شا بازداشت که‌رد. به‌ڵام دماته‌ر مه‌علووم بی که ئاد پازۆلینیش نه‌کوشته‌ن. 35 ساڵێ چا جه‌نایه‌تیه مه‌ویه‌رۆ و تا ئیسه هیچ شۆنه‌مایه جه قاتێڵه‌که‌یش به‌ده‌س نامان. تازه‌یی مه‌جمووعه‌یوه جه ئه‌ندیشه، داستان و شێعره‌کاش به نامێ "ڕۆم، شارێوته‌ر" وڵاوکریانوه.
ئینه ئه‌وه‌ڵین که‌ره‌ت نه‌بێ که پازۆلینی کوشیێنه، فره جارێ ئادشا کوشته بێ و هه‌ر جار هه‌نگامێوه به مه‌رگی و به هونه‌روو مه‌رگکامی که په‌ی ئاخرزه‌مانی مه‌دیه‌و، نزیکوه بیه‌بێ. جه ئیتالیاو ئاوه‌خته‌ینه 33 جارێ پازۆلینیشا به تۆمه‌توو ئێرتێداد، فه‌ساد و لاری جنسی به‌ڵام جه واقێعه‌نه به بۆنه‌و باو‌ڕه ئێنقلابیه‌کاشوه، مۆحاکێمه که‌رد. ئه‌وڵین که‌ڕه‌ت ئاوه‌خته که جه 22 ساڵه‌یینه چه‌نی ئه‌دایش جه ده‌گاو فیولانیوه کۆچشا که‌رد په‌ی شاروو ڕۆمی و ئه‌ندیشه‌کاش که سه‌مه‌روو راوینوو ئادی جه باره‌و ئی شاریوه بێنێ چاپش که‌ردێ، دادسانوو ڕۆمی به جرموو شێونای زێهنه‌و گردینیوه شکاتش چه‌نه که‌رد و کار‌شا یاونا به مۆحاکێمه.
نویسیاره‌کا و شێعره‌کاو پازۆلینی جه هه‌ر راوینێوه، شایه‌توو ئێ قسێنێ که: هیچ شێعرێوه جگه‌م جه کرده‌وه‌ی(عه‌مه‌ڵ) بیه‌یش نیه‌ن.
به‌ڵام کرده‌وه‌و سیاسی پازۆلینی جه زوانه‌نه روه مه‌ده‌و. چا ساڵانه که ئاڵمانیاکا و ئیتالیایه‌کا ته‌قالا که‌رێنێ به چه‌م خشکنای ئه‌و تاریخیره پیسی فاشیسمی جه دامنه‌و وێشاوه پسه‌ڕاوه، ئاد شۆنه‌و زوانێوه بێ که جه مه‌فهوومێ تاته‌‌سالاری و فاشیستانێ پاک بۆنه. پی بۆنه‌وه ئاد که چه‌نی ئه‌دایش رابێتێوه نزیکشا بێ، زوان و لههجهو فیولانی(فریۆلانی) ئه‌دایش که‌رد به مێعیاروو زوانیش. ئاد گه‌ره‌کش بێ جه زوانوو ئه‌دایش، جۆرێوه زوانی به‌هه‌شتی و پاک، زوانیه که یه‌کسه‌ر به کاروو به‌روسته‌ی سۆزی عاشێقانه‌ی به‌ی، وه‌ش که‌رۆ و رێکوزۆ.
پازۆلینی بنه‌ڕانه جه واچه‌کاو زوانی فیولانی واچه‌نامه‌یوه‌ش وه‌ش که‌رد و هه‌وڵش دا که به یاردی ئی واچه‌نامه‌یه شێعرێ بواچۆ. ئاد جه شاعێرانه‌گیشه‌نه زوانوو ئه‌دایش جه ئه‌وه‌لوه فێر بیوه و وێش جه واچه‌کاو زوانوو تاته‌ییش سه‌ریوه. جه راوینوو ئادیوه بابه نیشانێ زڵم و ته‌مامییه‌توو نه‌زمێوی فاشیستی بێ که ئیمپراتووری ڕۆمی سه‌رشوه وه‌ش بیه بێ. ئاد جه نامیه‌نه منویسۆ: << ئه‌دام باوڕش بێ که من شاعێره‌نا >>.
سۆزانا ئه‌داو پازۆلینی ژه‌نیه سادێ و ده‌گاییه و بابه‌ش پیایه مۆته‌جه‌دێدی شاری بێ. به راوینوو پازۆلینی ئه‌دا به ماناو ساده‌گی ژیوای ده‌گایی بێ. پازۆلینی جه شێعره‌کاشه‌نه هه‌وڵ دێ بیاوۆ به پاکی زێنده‌گی ده‌گای به‌ڵام به مه‌حزوو ئانایه ئاخرین واچێ منویسۆنه و نوقتێ ئاخری مه‌نیوره و سه‌ره‌ش جه سه‌روو ده‌فته‌ره‌که‌یوه به‌رز مه‌که‌رۆوه. وینۆنه که ئا ساده‌گیه و ئا پاکییه که جه دلێ شێعرێنه گێڵان په‌یش، به ته‌مامنای شێعره‌کێ جه ده‌س لوان. ئی هه‌وڵه تاقه‌ت پڕوکنه په‌ی پێوا که‌رده‌ی زوانیه به‌هه‌شتی جه شێعره‌نه و یاوای به پاکی، پا مانانه که: ئینسان مشیۆ بلۆ گژوو ئا گرده سۆننه‌تاره که جه بابه‌یشوه جیامه‌نێنێ په‌یش و گێرۆشا وه‌رو له‌قا. جه وێش بزۆوه و به واتیه‌ته‌ر وێش بۆ به خوداو وێش. ئی ئوستووره جه دلێ شێعره‌کاو پازۆلینینه وینیۆنه.
دڵبینیایی پازۆلینی به ئی زوانه پاکه‌یه که ئاد جه له‌هجه ئه‌دایشه‌نه مه‌گێڵو په‌یش، تا راده‌یوه بێ که مه‌جه‌لیه‌ش به زوانوو فیولانی به‌رکه‌رد و په‌ی ئی زوانیه فه‌رهه‌نگستانیه‌ش مه‌رزناره. دڵبینیایی پازۆلینی به زوانوو ئه‌دایش جه نیازوو ئادیوه په‌ی یاوای به بنه‌ڕاو زینده‌گی و سه‌رچه‌مه‌و هه‌ستی هۆرمه‌خێزۆ. ئه‌مما جه باریه‌ته‌روه ئاد که نه‌تاوێ ده‌وری باتڵوو ژیوای ساده‌ی ڕۆوانه‌ی ده‌گایی ته‌حه‌مۆڵ که‌رۆنه، و جه نزیکی بێ حه‌دیشوه به ئه‌دایش جه ره‌نجه‌نه بێ، ته‌قالا که‌رێ به شێعر واته‌ی به زوانوو ئه‌دایش، وێش جه ئادێ و جه ده‌گای دوور وزووه و چه‌نی ڕۆمی، ئا گه‌وره‌شاره که ئه‌وه‌مه‌نه‌و نه‌زموو فێئۆدالی بێ، ئێرتێبات به‌رقه‌رار که‌رۆ. شێعره‌کاو پازۆلینی جه به‌ینوو ئی کێشیای و ته‌قالا ته‌قه‌ت پڕووکنه‌ینه به‌ر میانێ.
پازۆلینی نویسه‌بێش: << ئه‌دام باوڕش بێ که من شاعێره‌نا >>.
جه "ڕۆم، شارێوته‌ر"نه مه‌جمووعه‌یوه جه ویر، داستان و شێعره‌کاو پازۆلینی، ئێمه به شاعێرێو ئاشنا مه‌که‌رۆ ؛که وێش چه‌نی گردوو زوانی و گردوو رێخێ و گردییه‌توو فه‌رهه‌نگی بابه‌سالار و زاڵمانه‌و فاشیستانه‌ی ده‌رگیر مه‌که‌رۆنه. پا یاوگه‌وه که به‌هه‌شتوو وێش به زوانێوه پاک جه سه‌روو هه‌ر ئی زه‌مینیوه سازنۆنه.
پازۆلینی مه‌ئاوه‌زنۆمانه که په‌ی به‌رئامای جه زڵم و حه‌قاره‌تی مشیۆ ئه‌وه‌ڵوه زوانه‌که‌یما جه واچه زاڵموو وارمایه‌کا پاکوه بکه‌رمێ.
نویسه‌ر: حسه‌ین نووش ئازه‌ر
سه‌رنج و دمانویسیا: فیولانی یامکه‌تێ فریولیایی لههجهو خه‌لکوو فریولین. فریۆل هه‌ن جه ئۆستانه‌و ونتزیا جولیاو ئیتالیانه که که‌وته‌ن شمالوو وه‌رهۆرزوو ئیتالیای. مه‌ر‌که‌زوو ئی ئۆستانێ تریسته‌ن.زوانی ره‌سمی ئیتالیای له‌هجه‌ی فلورانسین. پازۆلینی په‌ی ئانایه هه‌وکه به‌رۆ سه‌روو ئۆتۆریته‌و زوانی ره‌سمی وه‌ڵاتی که نمادوو ڕۆحوو بابه‌ساڵاری و فاشیسمین .
واچه‌نامه‌ی هۆرامی:
وێ وره‌ش: خود فروش *** پلتوه‌بیه: له شده *** شۆنه‌ما: اثر، نشانه *** پسه‌راوه: پاک کنند *** لاری جنسی: انحراف جنسی *** دادسان: دادستان *** شێونای: بر هم زدن *** واچه نامه: فرهنگ لغت *** زێهنه‌و گردینیوه: اذهان عمومی *** روه مه‌ده‌و: اتفاق می افتد *** بنه‌ڕا: آغاز، شروع *** گژ: علیه، بر زد *** بزۆوه: بزاید، متولد شود *** تاقه‌ت پڕووکن: طاقت فرسا *** هۆرمه‌خێزۆ: ناشی می شود، سرچشمه می گیرد *** کێشای: جذب *** ئه‌وه‌مه‌نه: بازمانده *** دڵبینیایی: دلبستگی *** گردییه‌ت: تمامیت *** رێخه: ریشه *** یاوگه: هدف *** سازنۆ: درست کند *** مه‌ئاوه‌زنۆما: به فکر می اندازد *** وارمایه: حقیر، زشت *** هه‌وکه: حمله، هجوم *** ئۆتۆریته: قدرت
