ههرچننهیج پارێز کهرینه ئاقیبهت میاوی لاو بهرهو وێرهگایێوی که هیچ وهخت گهرهکت نهبیهن واز بونهو و پهشتهکێش بوینینه چونکهتێ واتهنشا جه پهشتهو ئی بهرهیوه ڕایه ههنه که میاوۆ به سهراوی. جه کاسانێوتهر ژنیهنما که ئا ڕاێ میاوۆ به وهڵاتو مهجنونه ههتا ههتاییهکا. دهسیهتهر ماچا که ئی بهره گهوره ڕوه به باخو بهههشتی مهکریووه و پهی یاوای به دنیاو مهلهکوتی پردێوه ههنه پهشتهو ئا بهرهیوه که به باریکی مویهنه و مهشیو سهرشهره بلینه. ئینیشاشانه واتێنێ و ئهژنیهنێما بهڵام مهشیو یهههر و شههامهتت بو و هوربێزیوه پای و به رویه وهشهوه چی چێوه زو ویهرانه دڵ بکهنینه. مهشیو واتهی رهحهتهن بهڵام کێن یاوا بو پهشتهو ئی بهره غهریبهیه و راو ئهوهئامایش نهبونه و دڵش نهکهوته بو لهره لهر و تهپه تهپ؟ پی بونهوهن دهسیه سهره وزاره و چهم و گوشو وێشا مهبینا و ئهجو جه بڵێسهو ئایر یا لافاوێ وێشا لا مدا، بهرمهشا و ههوکه بهرا روه بهرهکهی و وهڵێ ئانهینه دمایین پلێ عهمریشا گوزهرنا بو به پهله وێشا مهوزا دلێش. چهپوانهیچش فرهی جه خهلکی ههنێ که به ئهوهڵاڵیای و گرهوای گهرهکشانه پا نهوزاو وهروه.
بهڵام ئێمه یانی مهوجوداتێ خاکییێ چا دهسانه و کهسانه نیهنمێ. به ویهردهی زهمانی مهوینمێ دهسێ و پایما شلێ بیێنی، چهمێما کهم حوکمێ بیێنێ و دهمما تامو نوشابهی و میوهکا جه یوی جیا نمهکهرۆوه. وینمێنه قامهتما خهم بیهن و تهپه تهپو دڵیما ئارامی دهرونیماش شێونان. ئێمه دهسیه جه خهڵکینمێ که مزانمێ چی یانهنه که دنیا نامێشهن مێمانێ ناوهختێنمێ و بێ گومان مهشیو ئیگهیه جیا بازمێ. ئێمه چا کهسانمێ که هیچ چهمهڕایی و ئینتێزارێوما جه دهسو غهیبیوه و ئومیده وههمیهکاشوه نیهن. روهکا به رێتهو هێز و هازو وێما مهویهرنمێ و چا چێوهی که ئهوپهڕین یا ماوهراش ماچا چهمما هورگێرتهن و بێ ئانهیه وێما به مریچڵێ یا کرمێوه لێقنه بزانمێ بهسهرئاما یا سهرنوێشتما چنی ئی گیاندارانه پسهو ههنترینین و ههن پێوه.
پهی ئانهیه ئینسانێنمێ. ئهمما پا کهسانه که وێشا به سهرین و ئهشهرفو مهخلوقاتی مزانا ماچمێنه جورێو جه حێوانانمێ که هوش و حافێزهیه قهویتهرما ههن. نه فره نازمێ به وێماره و نه ئهننهیچه وێما به کهم مزانم. ئینسانێنمێ. نه فرهتهر و نه کهمتهر. پا هوش و حهواسه که ههنما چی دنیاینه که به شێویه ئیتێفاقی پاما نیاینهنه دلێش: مهوینمێ، فێرێبیمێ، وهشێنمێ، وهشما گهرهکهن، توڕێ بیمێ، بهخێڵی مهکرمێ. یو ههواپهیما وهش مهکهرو و یوتهر چاشتی. یو شێعره ماچو و یوتهر بو به نهقاش و ئهغڵهب به نونگهو غهریزهی زارودارێ بیمێ و پهی زاروهکاما وانگا، مهدرهسه و دانشگا وهش مهکهرمێ. جاده مهکێشمێ، عهمارهتێ هورمدهیمێ و وهشما مهی جه جوانی و زهریفی و تهلاش مهکهرمێ نه جه قدرهتی بتهرسمێنه و نه شونهو قودرهتی شێتانیوه بیمێ. ههرچهند سهبر و تاقهتما بیهن و ههن، پسهو ئاویه که مهینه و ملونه دلێ ههسێڵ و سهده وردی و گهورهکا، چیلاو چهولاو وهربهسهکاوه، قهنچاو پێچ چنی وهخت و زهمانی مهویهرمێ و ئاقیبهت رویه مهینه وهروه و وینمێنه که یاواینمێ پهشتهو بهره و ئاسانهو عهدهمی و نهبیهی. ئاوهخته مدیهمێ دماوه و تهماشاو ئا ههرمانانه مهکهرمێ که جه ویهڕو ژیواینه کهردێنێما و پی لهزهته تاڵهیه دڵما وهش مهکهرمێ!
سهرچهمه:
سادق هێدایهت دهر تارێ عهنکهبوت، بهرویرو: م.ف.فرزانه، وڵاوکهرهوهو "مهرکز" ی، تاران، 1384 ڕوجیاری